A duhet të kemi frikë nga inteligjenca artificiale apo marrëzia e njeriut?
Asistente virtuale, reklama të sponsorizuara, algoritme që mësojnë të njohin njëri-tjetrin, duke sugjeruar këngën e ardhshme për të dëgjuar dhe serinë e ardhshme televizive për të parë. Inteligjenca artificiale luan një rol të madh në investimet e kompanive më të kapitalizuara në botë, ndërsa algoritmet tashmë janë një pjesë integrale e jetës sonë të përditshme. Megjithatë, debati rreth inteligjencës artificiale është një nga paradokset e kohëve tona. Ne e përdorim atë çdo ditë, pak a shumë me vetëdije, por ne kemi frikë prej saj. Ankthi rreth autonomisë vendimmarrëse të makinave dhe robotëve përfaqëson anën tjetër të përfitimeve që gëzojmë, duke përdorur aplikacione të frymëzuara nga sistemet e vetë-mësimit. Pedro Domingos me siguri përfaqëson një pikëpamje joortodokse, mbi premtimet madhështore dhe progresive të promovuara nga inteligjenca artificiale në shoqëri. Mësues i Machine Learning dhe Computer Scienze në Universitetin e Uashingtonit, ai botoi “Algoritmin Definitiv – Makina që mëson vetë dhe e ardhmja e botës sonë”, që për momentin mund t’a lexoni vetëm në anglisht.
Ne përdorim çdo ditë inteligjencën artificiale, pak a shumë me vetëdije, por ne kemi frikë nga kjo. Cila është arsyeja për këtë kontradiktë të dukshme?
Në një masë të madhe, përgjegjësia qëndron në Hollivud. Filmat dhe shfaqjet televizive mbi robotët bëhen shumë më të tërheqës nëse gjërat shkojnë keq dhe një hero njerëzor është i detyruar të na shpëtojë. Është e natyrshme që njerëzit të mendojnë se inteligjenca artificiale do të marrë pamjen e një qenieje njerëzore, me vullnet të lirë, emocione dhe vetëdije. Dhe Hollivudi e promovon këtë konfuzion, sepse robotët bëhen më interesantë nëse janë të maskuar si burra. Në realitet, inteligjenca njerëzore dhe artificiale janë shumë të ndryshme. Inteligjenca është vetëm aftësia për të zgjidhur problemet e vështira dhe makineritë mund t’i zgjidhin ata shumë ndryshe nga njerzit.
Çfarë mendoni për veçantinë? A do të fitojnë ndonjëherë makinat e një niveli më të lartë të kompetencës dhe përpunimit sesa njeriu që ndihmoi në zhvillimin e tyre?
Duket shumë e vështirë, të paktën në të ardhmen e afërt. Makinat janë në thelb zgjerimet e njerëzve. Duke shfrytëzuar sistemet e vetë-mësimit, inteligjenca artificiale me siguri mund të përcaktojë qëllimet dhe madje të mësojë se si t’i arrijë ato në një autonomi të pjesshme. Sidoqoftë, gjithnjë janë burra që vendosin qëllimet e nivelit të lartë. Shpresa e vetme që makinat duhet të bëhen autonome nga burrat është se ne i projektojmë ata të jenë. Do të ishte shumë pa kuptim nëse ne me të vërtetë do ta bënim.
Një përkufizim ndonjëherë i keq është ai i Learning Machine, zhvillimi i modeleve të vetë-mësimit për makinat. Si mësojnë robotët nga njerëzit?
Ata në thelb mësojnë se si nxënësit mësojnë nga mësuesi. Ne u japim shembuj dhe ua tregojmë atyre kur janë të gabuar, kështu që ata mund të mësojnë për të korrigjuar veten. Ata mësojnë duke na vëzhguar, kur fëmijët mësojnë duke vëzhguar të rriturit. Për shembull, një makinë mund të mësojë të përzënë vetë duke vëzhguar dhe studiuar zakonet e ngarjes së një burri.
A është një algoritëm vetëm një proces matematikor?
Një algoritëm është në thelb një proces matematik, por në një farë mase çdo aplikim mund të automatizohet në një proces algoritmi. Një algoritëm është një model me të cilin udhëzon një kompjuter për të kryer një detyrë. Nëse makina provon të jetë në gjendje ta ekzekutojë me saktësi, do të ndjekë një algoritëm. Për shembull, ekziston një algoritëm që përshkruan se si vepron truri ynë dhe qëllimi i një pjese të hulumtimit të inteligjencës artificiale është ta riprodhojë atë.
Colossi batX bazuar në Kinë (Baidu, Alibaba, Tencent, Xiaomi) dhe GAFAM me bazë në Shtetet e Bashkuara (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) janë monopole në zhvillimin e aplikacioneve të inteligjencës artificiale?
Për shumicën e historisë së teknologjisë, një kompani e vetme ka dominuar gjithmonë në treg. Së pari IBM, pastaj Microsoft. Pas një standardi, sot industria në vend përjeton një diversifikim të fakteve që nuk kanë përjetuar më parë. Është e vërtetë që disa kompani kanë arritur aksione që janë pothuajse si monopole në disa tregje, për shembull Google në kërkime në Evropë. Por tregjet e teknologjisë janë shumë fluide dhe kompanitë kryesore vazhdimisht përpiqen të pushtojnë tregjet e të tjerëve. Sigurisht që do të ishte një rrezik nëse monopole shumë të fuqishme do të zhvilloheshin në të ardhmen. Qeveritë do të kenë një rol kontrollues, por nuk është një skenar që po përjetojmë.
Shpesh hulumtuesit e shkëlqyer largohen nga akademia për të luajtur rolet kryesore në departamentet e kërkimit të kompanive të teknologjisë. A është kjo një dështim i universiteteve? A ka ndonjë kundërindikacion etik?
Unë mendoj se është mirë që të gjitha hulumtimet mbi inteligjencën artificiale të kryera në akademi janë transferuar në industri, ku mund të prodhohen dhe tregtohen në shkallë të gjerë, për të mirën e njerëzve. Në të njëjtën kohë ky fenomen kontribuon në zvogëlimin e furnizimit të mësuesve profesional në fushën e inteligjencës artificiale dhe bëhet më e vështirë të rritet një gjeneratë e re e ekspertëve të tyre kur kërkesa për ta është e lartë.
Transhumanizmi përfaqëson një lëvizje bindëse për të arritur pavdekësinë, duke shfrytëzuar teknologji eksponenciale si inteligjenca artificiale. A do të jetojmë vërtetë përgjithmonë?
Inteligjenca artificiale do të na ndihmojë të trajtojmë sëmundje si kanceri dhe të gjejmë mënyra për të vonuar plakjen. Kjo potencialisht mund të çojë në pavdekësi, nuk ka arsye fizike që do ta parandalonte atë. Ne po punojmë gjithashtu për idenë e shkarkimit të kujtesës sonë në një softuer, ashtu siç bëjmë sot me kartat e smartfonëve tanë. Por për momentin nuk është shumë e qartë nëse jemi në gjendje ta bëjmë atë me siguri të plotë në shumicën e njerëzve.
Nëse po ndihmojmë për të zhvilluar makina që imitojnë aftësitë tona, a duhet të përgatitemi për të jetuar në një shoqëri të papunë për herë të parë në histori?
Është një skenar afatgjatë, në shumë dekada apo shekuj. Inteligjenca artificiale është një sfidë jashtëzakonisht e vështirë, ndoshta më e vështira e të gjithë historisë së shkencës. Ne jemi ende shumë larg nga zgjidhja e sfidave që po mësojmë të njohim. Disa vepra me siguri do të zhduken, do të krijohen të reja dhe shumica do të transformohen. E vetmja siguri është se ne të gjithë do të duhet të mësojmë se si të përdorim inteligjencën artificiale.
A duhet të kemi frikë nga inteligjenca artificiale apo marrëzia e njeriut?
Duhet të kemi frikë nga marrëzia njerëzore dhe artificiale. Një rrezik që ne e nënvlerësojmë është se kompjuterat po marrin tashmë vendime të rëndësishme dhe shpesh bëjnë gabime sepse ato nuk janë të pajisura me sens të përbashkët. Njerëzit shqetësohen sepse kompjuterat do të bëhen shumë të zgjuar dhe do ta pushtojnë botën, por problemi i vërtetë është se ata janë shumë stupid dhe e kanë pushtuar botën.