5 hapa me të cilat algoritmet ndikojnë në votën tonë
Ndoshta ne nuk e dimë, ose më mirë ne nuk e dinim. Por për të ndjekur identitetin tonë politik mjaftojnë klikimet instinktive që lëmë çdo ditë në Facebook: like, “pëlqej” shpërndahen pa i dhënë shumë vëmendje mbi përmbajtjen që gjejmë në bordet e buletinit tonë online. Të dhënat e famshme “të vjedhura” nga Facebook nga Global source research (Gsr) dhe të transferuara në Cambridge Analytica shërbejnë pikërisht për këtë: profilizimi i grupeve të përdoruesve sipas tipareve të karakterit, të cilat nga ana e tyre janë zbuluese të qëndrimeve politike. Përdoruesi mund të fokusohet dhe të vihet në shënjestër nëpërmjet përmbajtjeve të afërta me ndjeshmërinë e tij, duke goditur dhe përforcuar bindjet latente. Mekanizmi është i ngjashëm me atë të miratuar prej vitesh në marketingun tradicional të internetit, gjë që jo rastësisht përfaqëson 50% e core business të Cambridge Analytica. Por si mund të na orientojnë zgjedhjen përfundimtare në dhomën e fshehtë të zgjedhjeve, kur telefoni është i fikur?
1) Hapi i parë: “like-et” flasin në vëndin tuaj
Në tremujorin e fundit të vitit 2017, Facebook deklaroi mbi dy miliardë përdorues. Një nga aktivitetet e tyre kryesore është, ajo e klikimit mbi përmbajtjet që sjpërndahen ose në një farë mënyre i afrohen ndjeshmërisë së tyre. Ndonjëherë gjesti mund të jetë i panjohur ose ironik, por në përgjithësi manifestohet pajtueshmëria me atë që është publikuar në faqen e tij të buletinit. Marketingu dhe kompanitë e marketingut politik, siç është Cambridge Analytica, janë në gjendje të bëjnë një përzgjedhje të shijeve të ndryshme “të pëlqej” dhe ndoshta personalitetit të përdoruesit. Ashtu si New York Times shkroi gjithashtu në një hetim, shumë njerëz nuk janë në dijeni se mjafton një klikim i vetëm për të treguar karakterin tuaj.
Natyrisht, shkalla e saktësisë rritet me mostrën statistikore në dispozicion. Sipas një prove të bërë nga studiuesit e Universitetit Stanford dhe Qendrës Psikometrike të Universitetit të Kembrixhit, 10 pëlqime janë të mjaftueshme për të njohur një person më mirë se një nga kolegët e tij dhe 150 për të thelluar karakterin deri në detaje të panjohura për të afërmit e tij. “Duke bërë analiza semantike, kompanitë kuptojnë se cilat përdorues përmbajtjesh ndjehen pozitivisht – shpjegon Lucio Lamberti, profesor i marketingut në Politecnco School of Management – sikurse çdo ditë vendosen shumë pëlqime, duke grupuar informacionin themelor ne mund të bëjmë llogarisim shijet dhe, kshu edhe, prirjet politike ».
2) Hapi i dytë: kuizat njohëse
Në rastin e skandalit që ka përfshirë Facebook, Cambridge Analytica ka fituar të dhëna të përdoruesve të profilizuar nga një kompani e tretë, hulumtimi i burimeve globale (Gsr). GSR kishte marrë informacionin e saj duke paguar përdoruesit për të bërë një quiz personaliteti, por pyetësorë e ngjashëm janë të përhapur në gjithë rrjetin dhe klikohen pa pasur nevojë për stimuj ekonomik. Shuma e pëlqimeve dhe testeve psikometrike (që synojnë studimin e sjelljes në mënyrë sasiore) siç është ajo e Gsr lejon që të segmentojë audiencën në një mënyrë më të saktë, duke gërmuar madje edhe përtej sipërfaqes së ngjashmërive. Në sferën politike, “segmentimi” përkthehet në kuptimin më të saktë të tendencave ideologjike të një përdoruesi të caktuar, duke e kalibruar përmbajtjen në mënyrë të tillë që të ngacmojë brishtësinë apo motivet e tensionit.
3) Hapi i tretë: postimi i duhur tek përdoruesi i duhur
Natyrisht, një përmbajtje mund të ketë ndikime të ndryshme në varësi të përdoruesit që do të godasësh. Strategjia e Cambridge Analytica u përqendrua, për shembull, në bllokun zgjedhor të të pavendosurve: qytetarët të cilët nuk janë të rrënjosur në një prirje të caktuar ideologjike, por mund të binden nga argumentet më të afërt me ndjeshmërinë e tyre. Edhe në politikë ka “gradacione”, thotë Lamberti. “Nëse një shoqëri kupton se nuk jeni as me të djathtën, as me të majtën, do t’ju dërgojë mesazhe që janë afër temave për të cilat jeni i interesuar“. Për shembull, në Shtetet e Bashkuara, elektorati i partisë republikane konvergon në çështjet ekonomike (liria e tregut), por ndahet edhe më shumë në çështjet etike (si sindikatat e homoseksualëve dhe birësimet), ndarja midis rrymave më konservatore dhe libertariane. Përcaktimi i algoritmeve të marketingut politik i lejon përdoruesit t’i “bëjnë lajka” me mesazhe që prekin vetëm disa tela të personalitetit të tij, duke lënë mënjanë ata që rrezikojnë të plasojnë bindjet e tyre. «Me inteligjencën artificiale – shton Lamberti – Ne po ecim drejt një shkalle personalizimi një nga një».
4) Hapi i katërt: më mirë një “paragjykim” sot se sa një votues më pak nesër
Kundërshtimi i zakonshëm është se nuk ka mjete të pakontestueshme për të matur rezultatet e një fushate të marketingut politik dhe as edhe më parë, prirjen ideologjike të një përdoruesi. Ndoshta, në mesin e tifozëve të një politikani të caktuar në Facebook, mund të ketë përdorues që i kanë dhënë “like-et” e tyre duke bërë shaka ose për të qëndruar të përditësuar në komunikimet e tyre, pavarësisht nga respektimi i tyre personal. Me pak fjalë: përplaseni në një paragjykim, sic quhen në statistikë elementet që ndryshojnë nga mesatarja. Madje edhe nuancat e sjelljes llogariten nga sistemet e targetimit: “Ideja themelore është gjithnjë ajo e një komunikimi të personalizuar, më efektiv se ai anonim në një tabelë – thotë Lamberti – Ndoshta nuk do të godasësh 100 % e votuesve, por merr rezultate duke sjell 50% ose 70% votues. Kjo gjë, e aplikuar në miliona përdorues, do të thotë të lëvizësh votat ».
5) Hapi i pestë: rreziqet e një efekti shtrembërues
Ka nga ata që theksojnë se fushata politike one to one fushatë në mediat sociale është vetëm një evolucion derë më derë që mbanin partitë e vjetra, duke bërë prozelitizim në lagje, fabrika apo kisha. Duke folur “në barkun” e votuesve nuk ka asgjë të re në vetvete. Aspekti më kritik, përveç formimit të pavullnetshëm të njerëzve, është mundësia e plagjializimit të përdoruesve me përmbajtje të pabesueshme. “Si gjithmonë, problemi nuk është teknologjia – shpjegon ai – por se si përdoret ajo“.
Shiko edhe: Votën time? E vendos algoritmi. Ja përse